Ψυχολογία της Ειρωνείας και της Προσβολής στη Δημιουργικότητα

Συντάκτης ο καθηγητής ε.τ. Εμμανουήλ Γερακιός

Η τάση που παρατηρείται σε πολλούς ανθρώπους να ειρωνεύονται και να προσβάλλουν εκείνους που αποδεδειγμένα δημιουργούν είναι ένα φαινόμενο που έχει βαθιές ψυχολογικές ρίζες. Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι απλώς μια έκφραση αρνητικής κριτικής ή ζήλιας, αλλά αποτελεί μια προσπάθεια κάλυψης της προσωπικής ανεπάρκειας και ανικανοποίητου.

Ο ρόλος της ανεπάρκειας και της αυτοεκτίμησης

Πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν τη δυνατότητα ή την ικανότητα να δημιουργήσουν κάτι σημαντικό, συχνά νιώθουν έντονη ανασφάλεια. Αυτή η ανασφάλεια μπορεί να τους οδηγήσει σε συγκρίσεις με εκείνους που έχουν καταφέρει να παράξουν έργο, είτε αυτό είναι καλλιτεχνικό, επιστημονικό, είτε άλλο. Αντί να αναγνωρίσουν την αξία της δημιουργίας και να προσπαθήσουν να εξελιχθούν, επιλέγουν τον εύκολο δρόμο της ειρωνείας και των προσβολών.

Η ειρωνεία ως άμυνα

Η ειρωνεία είναι ένα ισχυρό εργαλείο άμυνας. Μέσα από την ειρωνεία, οι άνθρωποι που δεν έχουν να επιδείξουν κάτι δημιουργικό προσπαθούν να μειώσουν την αξία της δουλειάς των άλλων. Είναι ένας τρόπος να αποστασιοποιηθούν από το συναίσθημα της μειονεξίας που μπορεί να νιώθουν. Στην ουσία, προσπαθούν να υποβαθμίσουν την επιτυχία των άλλων για να νιώσουν οι ίδιοι καλύτερα.

Κοινωνική αποδοχή και αυτοεκπληρούμενες προφητείες

Η ειρωνεία και η προσβολή δεν γίνονται πάντοτε με σκοπό την κοινωνική αποδοχή, αλλά συχνά οδηγούν σε αυτή. Όταν κάποιος εκφράζει ειρωνεία για ένα έργο, δημιουργείται συχνά μια αίσθηση "ανωτερότητας" σε εκείνους που συμμετέχουν σε αυτή τη συμπεριφορά. Έτσι, δημιουργείται ένας κύκλος στον οποίο η ειρωνεία και η προσβολή επιβεβαιώνουν τις αμφιβολίες του ατόμου για την αξία της δημιουργικότητας.

Η αποδοχή της δημιουργικότητας ως απάντηση

Η αντίδραση σε αυτή την τάση δεν είναι η απομόνωση ή η αποφυγή δημιουργικών δραστηριοτήτων, αλλά η αποδοχή της δημιουργικότητας ως βασικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης. Η δημιουργία, ανεξάρτητα από την κριτική που μπορεί να αντιμετωπίσει, είναι ένας τρόπος έκφρασης που πρέπει να αναγνωρίζεται και να προστατεύεται.

Η αντίσταση σε τέτοιες αρνητικές συμπεριφορές μπορεί να έρθει μέσα από την αυτοπεποίθηση και την επιμονή. Ο δημιουργός πρέπει να αναγνωρίσει την αξία του έργου του και να προχωρήσει, αδιαφορώντας για την κακεντρέχεια. Η αληθινή δημιουργία δεν φοβάται την κριτική, γιατί η αξία της δεν καθορίζεται από τις απόψεις των άλλων, αλλά από την ίδια την πράξη της δημιουργίας.